«Сүрэхтэн сүппэт, өйтөн умнуллубат»
Балаҕан ыйын 19 күнэ — Чурапчы оройуонун колхуостарын күүс өттүнэн Хоту оройуоннарга көһөрүллүүгэ ыыппыт кутурҕан күнүнэн бэлиэтэнэр. Алдьархай аргыһа суох буолбат дииллэринии, сэрии, сут-кураан сылларын кытта даҕаспытынан 1942 сыл күһүнүгэр Чурапчы 41 колхуоһун хоту оройуоннарга балык булдугар күүс өттүнэн көһөрүү туһунан «О мероприятиях по колхозам Чурапчинского района» диэн партия обкомун бюротун мунньаҕар 1942 сыл атырдьах ыйын 11 күнүгэр көрүллүбүтэ.
Ити курдук аарыма кырдьаҕаһыттан уу ньирэй оҕотугар диэри саастаах , ону таһынан ыарыһах дьону — барыта 1850 хаһаайыстыбаны , 5318 киһини балыктата диэн ааттаан хоту оройуоннарга көһөрбүттэрэ. Хатылы нэһилиэгин 6 колхуоһуттан «Кыһыл сиэмэ» Кэбээйигэ, «Кыһыл толоон», «Кыһыл армия» уонна «Комсомол 15 сыла» колохозтар Булуҥҥа тиийбиттэрэ. 1942-1944 сылларга «Кыһыл сиэмэттэн» -25, «Кыһыл толоонтон»- 7, «Кыһыл армияттан»-8, «Комсомол 15 сыла»- 8 киһи хоргуйан уонна ыалдьан суорума суолламмыттара.
Көһөрүллүү содула олус ыарахан, хоромньута тугунан да сыаналаммат, оһоруллубат. Сэрии саҕаланыытыгар оройуоҥҥа 17 тыһыынча киһи олорбут эбит буоллаҕына, көһөрүллүү, сэрии кэнниттэн 7934 киһи ордон хаалбыт эбит. Бу охсуу 1985сыллаахха эрэ оһоруллубута. Сүөһү, сылгы ахсаана эмиэ лаппа аҕыйаабыта ол кэмнээҕи чахчылартан биллэр.
Хатылы нэһилиэгэр Көһөрүллүү 83 сылыгар анаммыт тэрээһиннэр декадалара саҕаланна. Ол курдук, бүгүн , балаҕан ыйын 19 күнүгэр кутурҕан митинг, нэһилиэкпит ытык кырдьаҕастарын, Хоту Көһөрүллүү кыттыылаахтарын кытта көрсүһүү, төгүрүк остуол, өйдөбүнньүк чүмэчи ууруута, ону тэҥэ, бу күннэргэ Хатылытааҕы «Көһөрүллүү» түмэлигэр экскурциялар, оҕолорго тэрээһиннэр буолаллара былааннанар. Сэрии, сут-кураан, хоту көһөрүллүү иэдээнин көрсүбүт биир дойдулаахтарбыт ахтыы кинигэлэрэ, бу ыар историяны кэпсиир, сырдатар кыраайы үөрэтээччилэр хомуйан таһаарбыт үйэтитиигэ үлэлэрин быыстапката Хатылы орто оскуолатыгар туруорулунна.